Üç Mihraplı Cami Nerededir?

 Bugünkü gezimiz.. İstanbul'un göbeğinde gayet mütevazi duran bir camiden bahsedeceğiz.

Üç Mihraplı Camii veya Kazancılar Mescidi ya da Molla Hayreddin Camii ..
Bir süre önce "İstanbul'da Leylekleri Barındırmayan Dua"başlıklı yazımızda yer verdiğimiz camiden biraz detaylı bahsedeceğiz

Cami bugün Fatih ilçesi Küçükpazar semtinde, Unkapanı Kazancılar içerisinde bulunmaktadır. Yavuz Sinan Mahallesi, Yoğurtçu (yoğurtan) Nuri Sokağı, 8 numarada bulunmaktadır.
Caminin banisi olan Hoca Hayreddin Efendi, Fatih Sultan Mehmed’e hocalık yapmış (veya Fatih dönemi ulemasından olan), güvenilir ve tanınmış bir zattır.
Hadîka, caminin H.874/M.1469–70 yılında yapıldığını, sonra Fatih Sultan Mehmed’in minber koydurmak için mescidi genişlettiğini ve bir mihrap koydurarak, onun yanına da minber yaptırdığını; daha sonra Hayreddin Efendi’nin oğlu olan ve Şam Kadısıyken vefat eden Ahmed Efendi’nin zevcesinin kendi evini mescide ekleyerek bir mihrap daha yaptırdığını ve böylece üç mihraplı olduğunu, dolayısıyla da bu ismi aldığını bildirir.(1)

Caminin iki ilavesi zamanla yıkılmış, Sultan Hamid döneminde yeniden ve çatılı olarak yapılmıştır. Bu nedenle bu iki bölümün kubbeli olup olmadığı bilinmemektedir. Ancak ilk kısım kubbelidir ve son cemaat yerinde de iki kubbesi bulunmaktadır. 

Ekrem Hakkı Ayverdi’nin verdiği bilgilere göre, yıkılan revakı 1959–1960 yıllarında yapıldı. Minare 1956 zelzelesinde yıkıldı ve yeniden yapıldı. Revak ve pencerelerin bozuk yerleri ince kesme taşla örülmüştür. Asıl taşlar moloz iken, tamirleri kesme taşla yapılmıştır ki, Ayverdi bunu “fuzuli ve manasız bir garibe” olarak değerlendiriyor ve şöyle diyor: “

Vakıflar Arşivi - 1959

(...) bir kere olandan fazlaya gitmek, aslı bozmaktır; kaldı ki eğer para ve imkân bu kadar bolsa, onu yerine sarfetmek gerektir; yersiz ve ezber gösterişe değil. Yine bu tamirde yapılan revakın iç yüzünü murçla işlenmiş kaba bir halde ve sıvasız bırakmışlar; son derece çirkin görünmektedir. Cami tamamen moloz taşıyla yapılmıştır. Mihrap pek sivridir. Kubbe baklavalı bir kuşağa oturur. İlâve ile asıl arasına ikişer küsur metrelik iki geçit açılmıştır. İki sahn seviyeleri arasında 1,30 m kadar fark vardır.”2 
Hoca Hayreddin’in kabri mihrabın arkasında bulunmaktadır. Çok güzel yazısı olan muhteşem mezar taşında “Hû-Ebu’l Feth Sultan Muhammed Han Hazretleri’nin ûstadlarından sâhibu’l hayrat ve’1-hasenât merhum ve mağfur Hoca Hayreddin Hazretleri’nin ruhuna el-Fatiha. Sene 880.” ibareleri okunmaktadır. Yanındaki daha küçük taşta ise, “Yâ Hu, Hoca Hayreddin Efendi Hazretleri’nin gelini ve mihrab-ı sâlis sahibesi merhumenin ruhuna lillahil-Fatiha 880” yazılıdır.

Ortadaki mihrap Fatih Sultan Mehmed adına, en sağdaki mihrap da Hoca Hayreddin Efendi’nin gelini adına yapılmış.

Vakıf defterinde vakfiye tarihi yoktur. Toplam 46.873 akçeye ulaşan geliri bulunan vakıftan hatibe 2, imama 3, müezzine 2, sala müezzinine 1, kayyıma 1, sermahfil ve hafızlara 5, müderrise 25, talebeye 7, imaretin yiyecek masrafına 15, mütevelliye 5, Fatih’teki diğer mescit imamına 3, müezzine 2, Ayasofya’da kürsühana 1, şehir câbisine 1, köyler câbisine 3, cami ve mescit yağ ve hasırına 1 akçe gündelik ayırmaktadır. Masraflar 28.440 akçe tutup yılda 18.433 akçe artmaktadır.3

1. Hadîka, c.1, s.53.
2. E.H. Ayverdi, Osmanlı Mi’mârîsinde Fâtih Devri, c.III, s.512.
3. a.g.e., s.510-511.

Kaynak : Fatih Belediyesi Fatih camileri Albümü

Derleme : @erolkaranet - Yayım Tarihi - 16.05.2021

 Hoca Hayrettin Üç Mihraplı Camii köşesinde sekiz cepheli ve üstü kurşunla kaplı olan çeşme şadırvan

Derleme @tarihivefa