Binlerce İnsanın Ne Olduğunu Merak Etmediği Sütunlar

Beyazıt Semtinin Kral Yolu ve Zafer Takı
Aksaray ve Laleli Ordu Caddesinden Beyazıt meydanına doğru çıkarken sol tarafta yol kenarında bulunan sütunlar kimisinin dikkatini çeker, kimsi ise pek aldırmaz. Oysa bir zamanlar Bizans kraliyetinin en önemli caddesinin süsleridir.
Roma İmparatorluğu’nun son imparatoru Theodosius tarafından milattan sonra 4.yy’da inşa ettirilen Zafer takından geriye kalan sütunların tarihi değeri pek çoktur. Bir açıkhava müzesi olan İstanbul'da pek değerleri de yok gibidir. Öylesine yolun bir kenarına konulmuş gibi duran taşların tarihi değerleri yabancı ellerinde olsa özel bir ziyaret yeri olarak sunulurdu.

Zafer takı bugünkü Beyazıt meydanının güney batı köşesinde yer alır. Zamanında revaklarla süslü, mermerden, sivil ve kamusal binalarla çevrili olan bu meydandaki arkeolojik parçalar 1948-1961 yılları arasında Beyazıt Meydanı ve Ordu Caddesi düzenlenirken bulunmuştur.

Zafer takı ortada yüksek her iki tarafında kısa olmak üzere üç girişi olan kemerli bir yapı idi. Roma İmparatorluğu’nun başkenti Roma’daki caddelerde bulunan takların bir benzeri olarak düşünülmüştü. Ortada Theodosius’un, yanlarda ise oğulları Arcadius ve Honorius’un heykelleri bulunuyordu. Bugün hâlâ kullanılmakta olan cadde eski kentin omurgası niteliğinde Antik Mese yolu olup batıya doğru gitmekteydi. Bu yol Theodosius’un Zafer takından geçerek Trakya’ya, Balkan Yarımadası’na doğru uzanıyordu.
Roma İmparatorluğunun son imparatoru Theodosius (347-395), günümüzde Beyazıt'tan Sultanahmet'e uzanan Divanyolu'nun devamındaki Ordu Caddesi üzerinde yer alan bölgeye anıtsal bir zafer takı inşa ettirmiştir.
Zafer takının kalıntıları; İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nin karşı kaldırımında görülebilir. Sütunlardan biri 532 yılında imparator Justinianus tarafından yaptırılan Yerebatan Sarnıcı'nda devşirme malzeme olarak kullanılmıştır ve "Gözyaşı Sütunu" ya da "Ağlayan Sütun" olarak anılmaktadır. Bir diğeri de İstanbul Arkeoloji Müzesinin bahçesinde bulunmaktadır.
Sütunlardaki süslemeler her ne kadar gözyaşına benzetilse de ve sarnıç inşası sırasında ölen işçilerin anısına bu desenin seçildiği şeklinde hikayeler anlatılsa da, sütunun 393 yılında Theodosius tarafından yaptırılan zafer takına ait olduğu ve imparatorun büyük hayranlık duyduğu Herakles'in sopasından esinlenerek bu desenin seçildiği bilinmektedir. Sütun kalıntılarında, sopayı tutan parmak betimlemeleri görülebilir.